Türkiyede Modern Dönel Kavşakların Planlanma Süreci

Dünyada ve Türkiye’de bazı trafik ışıklı kavşaklar yerini modern dönel kavşaklara bırakıyor. Peki dönel kavşakların daha fazla tercih edilmesinin sebebi nedir?

Sinyalize kavşak mı yoksa Dönel kavşak mı daha iyidir?

Dönel kavşakların geçmişi 18. yüzyıla kadar uzanıyor, ancak daha yaygın kullanılması 20. yüzyılda gerçekleşmiştir. Avrupa’nın ilk dönel kavşağı, New York’ta bulunan Charles de Gaulle meydanındaki kavşak olduğu kabul ediliyor.

Amerika’da 1950’lerden itibaren artan trafik yoğunluğu ve bazı kurallarının net olmayışı sebebiyle dönel kavşaklar popülaritesini yitirmiş olsa da, 1966 yılında İngiltere’de tek bir kural ile yeniden ortaya çıkmıştır. Bu kural; dönel kavşak içerisindeki araçların geçiş önceliğine sahip olması ve kavşaktaki araçların bu araca yol vermek zorunda olmasından ibaretti.

Bu değişiklik birkaç yıl içerisinde insanlarca kabul görmüş ve Avrupa’da yaygınlaşmıştır. Günümüzde Fransa, İspanya ve İngiltere modern dönel kavşak sayısında Avrupa’daki en yüksek sayıya sahip ülkeler durumunda.

• 

• 

Amerikalı sürücülerin alışık olmadığı dönel kavşaklardaki halleri bazı filmlerde konu dahi olmuştu. Kavşaktan çıkamayan sürücüler karakterize edildi.

Trafik sorunlarının azalması amacıyla Amerika da son yıllarda yeniden modern dönel kavşakları tercih etmeye başladı. Türkiye’de de bazı yerel yönetimler tercihlerini dönel kavşaklardan yana kullanıyor.

Dönel Kavşakların Avantajları

• Dönel kavşaklar mevcut yapısı sayesinde araçların hızlarını büyük oranda (20 km/h’a kadar) düşürerek hız ve çarpışmaların önüne geçiyor.
• Kavşak içerisinde araçlar tek yönde ilerlediği için kafa kafaya çarpışmaların önüne geçiliyor. Böylece can kayıplı kaza oranı da en aza indiriliyor.

• Dört kollu kavşaklarda kaza yaşanma riski olan 32 kritik nokta bulunurken, bu sayı dönel kavşaklarda 8’e kadar iniyor.
• Amerika’da yapılan bir araştırmaya göre dönel kavşaklarda kaza oranı, dört kollu kavşaklara göre %37, ölümcül kaza oranı %90 daha düşük.

• Dönel kavşaklar diğer kavşak türlerine göre, daha fazla aracın geçişine imkan sağlıyor. Örneğin; dört kollu kavşaklarda araçların belirli ışıklarda durması gerekirken, dönel kavşaklarda bu akış neredeyse sürekli sağlanıyor.
• Akışın sürekli sağlanması dönel kavşaklardaki bekleme oranının sinyalize kavşaklara göre %20 daha az olmasını sağlıyor.
• Bekleme süresinin daha az olmasını sağlayan dönel kavşaklar, bu sayede araçların çevreye daha az zarar vermesini sağlıyor.
• Dönel kavşaklar, yapımından sonra uzun süre bakım ve onarım gerektirmiyor. Sinyalize kavşaklarda ise bakım ve onarım oranı çok daha yüksek. Bu da dönel kavşakları daha kazançlı bir yatırım haline getiriyor.

• 

• 

Türkiye’de Dönel Kavşaklar

2019 verilerine göre ülkemizde 45.000 civarında ölüm veya yaralanmanın olduğu trafik kazası meydana geldi. Bu kazaların %22’lik bir kısmı kavşaklarda meydana geldi. Kazaların büyük bir kısmında geçiş önceliğine uyulmaması kazaya sebep oldu.

Sürücülerin kavşaklardaki uyulması gereken kuralları bilmemesi ya da bu kurallara uymaması kazalara sebebiyet vermekte. Ne yazık ki ülkemizde ehliyet sınavlarında kavşaklarla ilgili yalnızca küçük bir bölüm yer alıyor. Uzmanlar tarafından da kavşaklardaki geçişlerin, park etme sorunundan daha büyük bir öneme sahip olduğu düşünülüyor.

Kazaların bir diğer sebebi ise, dönel kavşakların standartlara uygun yapıda inşa edilmemesi olarak görülüyor. Yol verme kavramının yeterince benimsenememesi ve uygulanmaması sebebiyle dönel kavşaklara trafik ışıkları yerleştirilmekte, bu da dönel kavşak mantığıyla çeliştiğinden bazı uyumsuzluklar çıkmaktadır.

Karayolları Genel Müdürlüğü‘nün web sayfasında dönel kavşak tanımları açıkça yapılmış ve ekstra animasyonlarla kuralları ifade edilmiştir. Ancak Türkiye’deki dönel kavşakların çoğu bu standartlara uymuyor.

KGM Sitesinde yer alan moderndonelkavsak.pdf dosyasına ulaşmak bağlantıya tıklayınız.

Ülkemizde ve dünyada hızla artan araç sayıları, trafikle ilgili sorunların da artmasına sebebiyet veriyor. Kent planlamalarında alınacak önlemlerle bu sorunlara bir çözüm üretmek ve daha akıcı ve güvenli yollar oluşturmak mümkün. Elbette sürücülerin de kurallara uyarak bu çözüme katkı sağlaması gerekmekte.

• 

• 

Dönel kavşaklar da trafikte akıcılığın sağlanması için getirilmiş bir çözüm önerisi. Popülerliğini her geçen gün artıran dönel kavşaklar tüm dünyada hızla yaygınlaşıyor. Örneğin İngiltere’de her yıl ‘Yılın Dönel Kavşağı’ seçiliyor. Büyük köprüler yerine birden fazla dönel kavşağın biraraya getirilmesiyle oluşturulan sistemler, daha pratik ve uygun maliyetli.

Hollanda’da ise bisikletlilerin de kullanabileceği dönel kavşaklar inşa ediliyor. Ancak daha önce de belirttiğimiz gibi tüm bunların çözüme kavuşması, sürücülerin kurallara uymasından geçiyor…