Çatıyı Oluşturan Elemanlar Nelerdir? Ahşap Çatı ve Ahşap Çatı Elemanları
ÇATI STRÜKTÜRÜNÜ OLUŞTURAN ELEMANLAR
MERTEK
Çatı örtüsünün yükünü çatıyı taşıyan elemanlara aktaran ahşap çatı elemanlarıdır. Aynı zamanda çatı dışına taşarak ‘saçak’ adı verilen çatı uzantısını oluştururlar.
Çatı eğimine paralel doğrultuda ve 45-60 cm. aralıklarla yerleştirilirler. 5*10, 6*12, 8*12 ebatlarında tercih edilirler. Mertekler saçak altından görüneceklerse, eşit aralıklarla yerleştirilerek estetik bir görüntü sağlanmalıdır.
Mertekler aşıklar üzerinden 20-40 cm taşırtılır. En az iki noktasından aşıklara oturtulur.
AŞIK
Merteklerden aldığı çatı yükünü dikmelere aktaran ara taşıyıcı elemanlardır. Çatı eğimine dik doğrultuda ve 200-300 cm. aralıklarla yerleştirilirler. 10*12, 10*14, 12*16, 14*18 ebatlarında tercih edilirler.
Ülkemiz koşullarında genellikle mertek boyları 250 cm. olacak şekilde aşıklar yerleştirilir. Aşıklar bulundukları yere göre; damlalık aşığı, ara aşık, mahya aşığı gibi isimler alırlar.
Aşık eklemleri daima dikme üstlerinde yer almalıdır. Genellikle dikme, konsol gibi elemanlarla taşınırlar.
DİKME
Aşıklardan gelen yükü yastık (taban) ya da döşemelere aktaran düşey taşıyıcı elemanlardır. Aşık altlarında, 3-4 m. aralıklarla yerleştirilir. Çoğunlukla kare kesitli tercih edilip, 10*10 veya 12*12 ebatlarında kullanılırlar. her dikmenin üstünde mutlaka bir mertek olmalıdır.
YASTIK (TABAN)
Dikmelerden gelen çatı yükünü duvar ya da döşemeye aktaran elemanlardır. Gerekli durumlarda dikmelerin birbiriyle olan bağlantısını sağlarlar. Dikme altlarında, enine olarak yerleştirilir. Genellikle 5*10 cm. ebatlarında kullanılırlar.
TAKOZ
Yastıklar döşemeye iki noktadan sabitlenirken, dikmelerin yastıkla bağlantısını sağlayan, genellikle üçgen kesitli küçük parçalara ise takoz adı verilir.
KUŞAKLAMA
Aşıklara dik yönde gelen, rüzgar gibi etkilere karşı üçgenler kurarak çatının stabilitesini sağlayan elemanlardır. Aşıklara dik doğrultuda yerleştirilerek dikmeleri yatay olarak birbirine bağlarlar.
En az 2 dikme ve 1 merteği birbirine bağlar. Dikine olarak kullanılır ve 4*10, 5*10, 6*12 ebatlarında tercih edilir.
GÖĞÜSLEME
Dikme ile aşıklar arasına 45 derece açı ile yerleştirilen ve dikme-aşık düzleminin kararlılığını sağlayan bir konstrüktif elemanıdır. Dikmelerin her iki yanına yerleştirilir.
Aşık açıklığını azaltan eğik basınç çubuklarıdır. Dikmeler arasındaki açıklık üçe bölünerek, 45’lik açılarla aşık altlarında düzenlenirler. 8*10, 10*10, 10*12 ebatlarında tercih edilir.
BIRAKMA KİRİŞİ
Bir ahşap çatı makasında alt başlığı meydana getirip makas uçlarının açılmasını önleyen ağaç gergilerdir.
Dikme ve damlalık aşıklarının altında, tabanın üstünde yer alırlar. Açıklı geçerler ve alt yüzeyde yatay bağlantıyı sağlayan bu elemanlar 10*12, 10*14, 12*16 ebatlarında tercih edilirler.
SAÇAK
Merteklerin yapı dışına taşan kısımlarının oluşturduğu çatı elemanıdır. Çoğunklukla 50-60 cm. civarında olurlar.
DAMLALIK DUVAR
Saçakların başladığı noktada, dik doğrultuda mertek aralarını dolduran 10 cm. kalınlığındaki duvarlardır.
MAHYA
Çatıda eğimli yüzeylerin kesişmesi ile oluşan tepe noktasıdır. Çatının en üst sınırı ve aynı zamanda iki saçaktan yükselen çatı yüzeylerinin yatay bir doğru boyunca kesiştiği ara kesittir.
KALKAN DUVAR
Aşıklara dik, merteklere paralel doğrultuda oluşturulan üçgen şekilli dış duvarlardır.
Genel bir çizimde tüm çatı ögelerini göstermek gerekirse;
