41 Soruda Mimaride Ahşap Malzemeler

Mimaride geleneksel malzemeler ile ahşap malzemenin kullanımını, türlerini, korunmasını ve sınıflandırılma süreçlerini sorular ile destekleyerek açıkladık. Notlarından faydalandığım Doktor Öğretim Üyesi İLHAN KOÇ ‘a katkısından ve çalışmalarından dolayı teşekkür ederim.

İdeal Bir Yapının Nasıl Olması İstenir?

• Amaçlı
• Fonksiyonlu
• Güvenli
• Ekonomik
• Estetik

Geleneksel Yapı Malzemeleri Nelerdir?

• Ahşap
• Taş
• Tuğla
• Kerpiç
• Kireç
• Sıva
• Sınırlı Beton

Makromostan Mikromosa Doğru Sadece Yapıya ilişkin Açılım Düzeni Nasıldır?

• Makrosmos
• Dünya
• Kıta
• Ülke
• Şehir
• Şehirsel Bölge
• Bina Kompleksi (Yapı Adası)
• Bina
• Mekan / Yapı Elemanı
• Yapı Malzemesi (Bileşen, Parça, Gereç)
• Mikrosmos

Yapısal Tasarımı Etkileyen Faktörler Nelerdir?

Yapısal tasarımı etkileyen 5 faktör vardır.

1. Atmosferik Faktörler
2. Mekanik Faktörler
3. Malzeme Özellikleri
4. Kullanıcı İstekleri
5. Yasal Sorumluluklar

Atmosferik Özellikler Nelerdir?

• Su (Yağışlar)
• Sıcaklık
• Hava Akımları
• Güneş Işınımı

Mekanik Özellikler Nelerdir?

• Statik (Ölü) Yükler
• Dinamik (Hareketli) Yükler

Malzeme Özellikleri Nelerdir?

• Fiziksel Özellik
• Mekanik Özellik
• Teknolojik Özellik
• Kimyasal Özellik
• Ekonomik ve Bulunabilirlik
• Estetik, Yüzey Özellikleri, Renk ve Doku

Yasal Zorunluluklara Göre Bir Ülkenin Planlanması Nasıl Olmalıdır?

• Şehir
• Şehirsel Bölge
• Bina Kompleksi (Yapı Adası) olarak yapılmakta ve İmar Kanunları, İmar Yönetmeliği, İlçe İmar Yönetmelikleri ile planlanmaktadır.

Yapı Malzemesi Ürünü (Elemanları) Nelerdir?

1. Gereç
2. Parça
3. Bileşen
4. Eleman
5. Mekan Birimi (Ünite)

Yapı Ve Yapı Malzemelerine İlişkin Nedenler Nelerdir?

• Yapı açığının giderek artması
• Yapı ve karar verme süresinin kısalması
• Yapı malzemesinin kullanım imkanının artması
• Yapı malzemelerinin farklı üreticiler tarafından yapılması

Kullanıcıya İlişkin Nedenler Nelerdir?

• Kullanıcı eylemlerinin çeşitlenmesi
• İhtiyaçların değişmesi, artması ve karmaşıklaşması
• Sosyal yapıdaki değişmeler

*Bir malzemenin birim alanına gelen kuvvete gerilme denir.

*Ahşap malzeme sıcak ve güzel olduğu gibi yanan, çürüyen ve dayanıksızdır.

*Ahşap insanoğlunun ısınma, aydınlanma, barınma gibi temel ihtiyaçlarını karşılaşmıştır.

Ağaç Türleri Botanik Bakımdan Nasıl İncelenir?

İğne Yapraklılar = Yaprak dökmez, Açık tohumlu, Kozalaklı

Geniş Yapraklılar = Yaprak döker, Kapalı Tohumlu, Kozalaklı

Genel Olarak Ahşap Malzemelerde Sınıflandırma Nasıl Yapılmaktadır?

• a) Yumuşak Ağaçlar
• b) Orta Sert
• c) Ağaçlar Sert Ağaçlar

İğne Yapraklı Ağaçlar Yapıda En Çok Nerelerde Kullanılır ve Neden?

Çamlar : Dış etkilere açık kısımlarda; kapı ve pencere doğramalarında kullanılır.

Diğerleri : İç kısımlarda Kullanılır.

Neden : Daha yumuşak, işlemesi kolay ve ucuzdur.

Çamlar : Sarıçam, Karaçam, Kızılçam, Fıstıkçamı

Diğerleri : Köknar, Ardıç, Ladin, Sedir

Geniş Yapraklı Ağaçlar Yapıda En Çok Nerelerde Kullanılır ve Neden?

Döşeme, duvar malzemesi ve mobilyacılıkta kullanılır.

Neden : Daha sert, mukavemetli, güzel ve parlaktır.

Yapıda en çok meşe ve kayın kullanılmasına karşın gürgen, kestane, kızılağaç, kavak gibi türleri de bulunmaktadır.

Sertliklerine Göre Ağaçlar Nasıl Sınıflandırılır?

• Sert Ağaçlar : Karameşe, meşe, kayın, şimşir, dişbudak, akağaç, ceviz
• Orta Sert Ağaçlar : Çam, karaçam, kızılçam, karaağaç, kestane, fındık
• Yumuşak Ağaçlar : Ladin, kavak, ıhlamur, köknar, kiraz, kızılağaç

Ağacın Fiziki Bölümleri Ve Tomruk İncelemesi Nasıl Olur?

Ağaçlar kök, gövde ve dallardan oluşur. Bir tomruk 3 doğrultuda kesit alınarak incelenir. Bunlar;

1. Çap Kesiti (Enine Kesit)
2. Öz Kesiti (Dikine Kesit)
3. Damar Kesiti (Dikine Kesit)

Tomruğun Çap Kesitinde İçten Dışa Doğru Neler Bulunur?

1. Öz ve Öz ışınlar
2. Odun ve Yıl halkaları
3. Kambiyum
4. Kabuk (İç kabuk, Soymuk)
5. Dış Kabuk

Ağacın Kimyasal Yapısındaki Maddeler Nelerdir?

• Selüloz: Eğilme Kabiliyeti sağlar.
• Linyin: Sağlamlık, mukavemet ve dik durma kabiliyetleri sağlar.
• Pektin: Jelleşme kabiliyeti sağlar.

*Jel su aldığında moleküllerin arası açılır, kütle şişer. Kuruduğunda ise büzülme gerçekleşir. Buna malzeme biliminde rötre denir. Her iki olayın devam etmesine ise ağacın çalışması denir.

*Liflerin çeperleri misel adı verilen parçacıklarla tuğla gibi örülür.

Ağacın Mukavemeti Neye Bağlıdır?

• Etkiyen yüke; karakterine ve doğrultusuna bağlıdır.
• Ahşap özelliğine; lif yönüne, nem (su) miktarına, yoğunluğuna ve kusurlarına bağlıdır.

Mukavemet Çeşitleri Nelerdir?

• Çekme
• Basınç
• Eğilme
• Burulma
• Kesme

Mukavemet İle Gerilme İlişkisi Nasıldır?

Liflerin yönüne ve yapılan işleme göre değişiklik gösterecektir.

Mukavemet Su İlişkisi Nasıldır?

• Eğilme Durumunda Su miktarı arttıkça mukavemet azalır.
• Paralel Basınçta Su miktarı arttıkça mukavemet azalır.

Ağacın Güzellik Unsurları Nelerdir?

• Renk
• Doku
• Parlaklık
• Koku

Ağaç Su ilişkisi Nasıldır?

• Tam Kuru Ağaç %0
• Tam Yaş Ağaç %150-250
• Hava Kurusu Ağaç %5-20
• Taze Ağaç %80-100
• Lif Doygunluğu %30-33

Ağaçları Kusurlu Duruma Getiren Etmenler Nelerdir?

• İklimsel Nedenler
• Ağacın yerleştiği yerin topoğrafik durumu
• Böcekler ve Mantarlar
• İnsanlar ve Hayvanlar

Ağaçlarda Büyüme Kusuru Çeşitleri Nelerdir?

• Dönerek Büyüme (Burukluk)
• Çatallanma
• Çift Öz
• Kayık Öz
• Yumrulanma
• Budaklar
• Çatlaklar

Ahşabın Bozulma Nedenleri Nelerdir?

• Fiziksel Neden: Ağacın çalışmasıdır.
• Biyolojik Neden: Böcek ve Mantarlardır.

Ahşap İle Mantar İlişkisi Nasıldır?

Mantarlar yüzeyde tutunanlar ve bünyeye girenler olarak 2’ye ayrılırlar.

Yüzeyde tutunanlar öz suyunu emdikleri için kimyasal bünyeyi bozmazlar.

Bünyeye girenler hücre çeperini delerek hücre plazmasını çekip çürümeyi başlatırlar.

Mantar Tahribatı Nasıl Kaçınılmaz Olur?

3 durumda aynı anda oluşursa ahşap üzerinde kaçınılmaz tahribat oluşur.

• 0-38 °C sıcaklık
• %30-60 arası nem
• Oksijen

Ahşabı Koruma Yolları Nelerdir?

• Kurutma
• Macunlama
• Boyama veya vernikleme
• Böcek ve zararlı haşerelere karşı ilaçlama
• Gazla dezenfektasyon

Bu noktada ağaç korunmak isteniyorsa ya kurutulmalı (<%30 nem) yada suyun içinde bekletilmelidir.

Doğal Yöntemlerle Ahşabı Kurutma Çeşitleri Nelerdir?

• Blok İstif
• Sandık İstif
• Çapraz İstif
• Üçgen İstif
• Makaslama İstif

Doğal Kurutmanın Ahşap İçin Faydaları ve Zararları Nelerdir?

Yapay Yöntemlerle Ahşabı Kurutma Yöntemleri Nelerdir?

• Sıcak Hava
• Yüksek Elektrik Frekansı
• Kızıl Ötesi Radyasyon
• Vakumla Kurutma

Yapay Kurutmanın Ahşap İçin Faydaları Ve Zararları Nelerdir?

Ahşap Malzeme Çeşitleri Nelerdir?

1. Kapak Tahtası
2. Dikme (Kuşak)
3. Kiriş
4. Kadron (Dilme)
5. Lata
6. Kalas
7. Tahta
8. Çıta

Anizotrop Malzeme Olan Ahşap İç Gerilmede Hangi Kusurları Oluşturur?

• Boyutların değişmesi
• Çarpılma
• Eğilme
• Kamburlaşma
• Çatlama

*Özellikle yıl halkalarına teğet yönde büzülmeler daha fazla olmaktadır.

*Ahşabın kamburlaşması daima kabuktan öze doğru olur.

Birinci Sınıf Ahşabın Özellikleri Nelerdir?

• Çürük, çatlak, kurt yeniği ve oyuk bulunmayacaktır.
• Biçilme yada boyut hatası olmayacaktır.
• Yıllık halka kalınlıkları en kesitin en fazla yarısında 4mm ‘yi geçebilir.
• Rötre çatlağının boy kenarına olan eğimi en fazla %10 olabilir.
• Her metredeki eğrilik hatası 2,5 mm ‘yi geçemez.
• En kesitte en fazla 2 köşe pahlı olabilir.

Oluşumları Bakımından Yapay Ahşap Malzemeler Nelerdir?

1. Kaplama Levhalar
2. Kontr plaklar
3. Kontr tablalar
4. Odun plakaları
5. Prese masif ahşaplar

Doğal Ahşabın Yapıda Kullanılma Çeşitleri Nelerdir?

1. Taşıyıcı eleman olarak
2. Kaplama olarak
3. Doğrama elemanı olarak
4. Kalıp olarak

Ahşap Malzemenin Faydaları Nelerdir?

1. Hafif ancak yüksek mukavemetli bir malzemedir.
2. Elde edilişi kolaydır.
3. Kolay işlenir.
4. Yalıtım değeri ana yapı malzemelerine göre yüksektir.
5. Kışın sıcak yazın serin tutucudur.
6. Çivilenme özelliği vardır, sökülüp tekrar kullanılabilir.
7. Depreme karşı dayanıklıdır.
8. Yangına karşı uzun dayanım süresi vardır.